Respijtzorg, een onderzoek naar de noden van mantelzorgers

In Vlaanderen zorgen meer dan 600.000 mantelzorgers vol overgave voor een dierbare met een zorg- of ondersteuningsbehoefte. Denk maar aan de zorg voor een chronisch zieke partner, een ouder met dementie, een kind, broer of zus met een handicap of een vriend met een psychische kwetsbaarheid. Elke problematiek brengt een aantal specifieke zorgnoden met zich mee. Emotioneel, maar ook praktisch, zoals hulp bij het aankleden, wassen, heffen en tillen, medicatie toedienen … Bovendien komen  de dagdagelijkse huishoudelijke taken vaak op de schouders van de mantelzorger terecht. Kortom, zorgen voor een ander is intensief. 

Het belang van adempauze 

Uit de Zorgenquête van 2021 blijkt dat meer dan 9 op de 10 mantelzorgers de hulp, die ze zelf bieden, zinvol vinden en daar voldoening uit halen. Tegelijkertijd stelt de Zorgenquête vast dat mantelzorgers de zorg ook als emotioneel en fysiek belastend ervaren. Heel wat mantelzorgers voelen zich eenzaam en hebben depressieve klachten. Om de zorg langer te kunnen volhouden is het belangrijk om tijdig op adem te komen. Respijtzorg kan je hierbij helpen. Er bestaan verschillende vormen van respijtzorg. Maar het centrale idee is dat de mantelzorger even ontlast wordt als de zorg tijdelijk wordt overgegeven aan een andere dienst. Dat kan bv. via hulp aan huis, dagopvang, kortverblijf, mantelzorgvakanties … 

Tijdens onze contacten met mantelzorgers ondervonden we echter dat het voor velen een moeilijke stap is om de zorg uit handen te geven. Ook met onze mantelzorgvakanties zouden we meer mantelzorgers kunnen bereiken. Aan de ene kant is er dus die vaststelling van overbelasting, en aan de andere kant vinden mantelzorgers niet altijd de weg naar respijtzorg.  

We wilden als mantelzorgvereniging dan ook meer inzicht krijgen in de noden van mantelzorgers wat betreft het gebruik van respijtzorg en de drempels die mantelzorgers ervaren tot het bestaande aanbod. Zo hopen we mantelzorgers beter te kunnen ondersteunen. 

Vragenlijst 

De enquête werd verspreid via sociale media, nieuwsbrieven en op onze praatgroepen en vormingen. 504 mantelzorgers vulden de vragenlijst in.  Verschillende mogelijkheden voor het uit handen geven van de zorg, brengen verschillende drempels met zich mee. In de vragenlijst hebben we de volgende onderverdeling gemaakt: 

1. Tijdelijke opvang buitenshuis: kortverblijf in een zorghotel, opname in revalidatiecentra, zorghuizen, dagverzorgingscentra … 
2. Permanente opvang buitenshuis: opname in een voorziening, of woonzorgcentrum … 
3. Zorg aan huis: oppasdiensten, nachtzorg aan huis, poetshulp, thuisverpleging … 
4. Mantelzorgvakantie: een vakantie begeleid door vrijwilligers en zorgkundigen, samen met de persoon voor wie je zorgt. 
5. Andere 

Via een tiental vragen peilden we naar de zorgsituatie, de nood aan een mantelzorgvakantie en de bekendheid van mantelzorgvakanties, de kennis van de verschillende mogelijkheden om de zorg uit handen te geven, de tevredenheid over het bestaande aanbod, in welke mate mantelzorgers er gebruik van maken of dat in de toekomst wensen te doen en waarom ze dit wel of niet wensen te doen. 

Resultaten 

De meest opmerkelijke resultaten waren de volgende:  

• 60 % van de mantelzorgers gaf nog nooit de zorg uit handen. Naast de bekendheid van het aanbod waren de voornaamste redenen dat ze er geen nood aan hebben (25 %), ze de zorg niet kunnen loslaten (15 %) of het financieel niet haalbaar voor hen is (6 %).  
• Ook de bekendheid van het aanbod blijkt te weinig. Slechts 36 % kent het aanbod zorg van aan huis en slechts 25 % weet welk aanbod er is voor opvang buitenshuis. Ook mantelzorgvakanties, die door diverse erkende mantelzorgverenigingen worden aangeboden, zijn te onbekend. Slechts 15 %van de deelnemers weet van deze mogelijkheid.  
• Toch hebben heel wat mantelzorgers interesse om in de toekomst nog de zorg uit handen te geven. 48 % van de mantelzorgers overweegt om in de toekomst beroep te doen op zorg aan huis, en 21 % overweegt een mantelzorgvakantie. 

Aan de slag met de resultaten  

Als mantelzorgvereniging gaan wij volop aan de slag met deze resultaten. Allereerst zullen we zelf extra inzetten op het informeren over het aanbod aan respijtzorg, en onze mantelzorgvakanties. Hiervoor schakelen we onze bestaande kanalen in: sociale media, onze nieuwsbrief, en trachten we zoveel mogelijk mantelzorgers te informeren tijdens onze vormingen. Daarnaast bleek het bestaande aanbod voor heel wat mantelzorgers in de praktijk niet haalbaar. Dat ligt aan de kostprijs, maar ook aan het feit dat het aanbod niet altijd op hun leeftijd of problematiek is afgestemd. We hebben nood aan een betaalbaar aanbod dat is afgestemd op de noden van mantelzorgers en de personen voor wie ze zorgen. 

Daar willen we de komende tijd ook op inzetten. Het aanbod van andere partners hebben we als mantelzorgvereniging niet onder controle. Maar we zullen blijven vechten om die noden kenbaar te maken aan externe partners en beleidsmakers. We zullen dit onder andere doen va onze knelpuntennota en alle contactmomenten met verschillende overheden hiervoor aangrijpen. 

Ook jij kan ons hierbij helpen door jouw noden als mantelzorger aan ons te signaleren!   

Contacteer ons!  
T: 02 515 02 63 
E: info@coponcho.be